Bağırsak Sağlığının Önemi ve Fonksiyonel Tıptaki Yeri

Bağırsaklar sindirim sisteminin son aşaması olarak besin moleküllerinin sindirimini,emilimi ve vücuttaki sindirilemeyen atıkların atılmasını sağlar. Bununla birlikte dışarıdan gelen zararlara karşı bariyer görevi görme, hormon üretimi, vitaminlerin emilimi, vücut sıvı düzenini koruma gibi vücut için önem arz eden süreçleri yönetir. Bağırsak sağlığı sindirim sistemi ile birlikte, sinir sistemi, bağışıklık sistemi, endokrin sistem, ve metabolik sistemin de dengeli çalışması ile ilişilendirilir. Özellikle sinir sistemi ile etkileşimi değerlendirilecek olursa, bağırsak miktrobiyotasına bağlı olarak vagus siniri beyin ve bağırsak arasında çift yönlü iletişim kurar. Beyin ve bağırsak ekseni bireylerin sindirim fonksiyonları ile beyin sağlığının, duygu durumunun bağırsakla olan ilişkisini açıklar. Mutluluk hormonu olarak adlandırdığımız seratonin hormonu bu sebeple hem sinir sisteminden hem de sindirim sistemine bağlı olan bağırsaklardan etkilenir. 

Beslenme şekline, çevresel koşullara, stres seviyesine, kullanılan ilaçlara bağlı olarak değişebilen ve çeşitlenebilen bağırsak mikrobiyotası, beyin-bağırsak bariyeri ile çift taraflı etkileşim içerisindedir. Bu şekilde mikrobiyoma bağlı kişinin yedikleri, fiziksel aktiviteleri, ruh hali değişimleri, stres seviyeleri bağırsak ve bilişsel sağlığı ile kuvvetli bir bağlantı kurar. Kişinin mikrobiyom yanıtlarına bağlı olarak fonksiyonel beslenme uygulamaları, ihtiyaca uygun besin takviyeleri mikrobiyotadaki sağlıklı bakterilerin sayısını arttırırken aynı zamanda bağırsak için iyilik halini gösteren bakteri çeşitliliğini arttırır. Mikrobiyota çeşitliliğinin artmasında fonksiyonel tıp yaklaşımı önemli bir rol oynar. Mikrobiyom analizleri ile bireyin sindirim süreçleri, inflamasyon belirteçleri, metabolik fonksiyonları gözlemlenip kişinin en iyi sağlık haline ulaştırmak için kişiselleştirilmiş ve bütüncül bir bakış açısı ile ilerlenir. 

Bağırsak sağlığı işlenmiş ürünler, tatlandırıcılar, yüksek miktarda basit şeker tüketimi, antibiyotik kullanımı çevresel koşullar sebebiyle maruz kalınan ağır metaller ve toksinler bağırsak sağlığını olumsuz etkiler. Bununla birlikte insülin hormonunun sürekli uyarılması, bilinçsiz ilaç kullanımı, uykusuzluk ve D vitamini eksikliği de bağırsağa zarar verebilir. Bağırsağa bağlı olarak bağırsak geçirgenliği, inflamatuar bağırsak hastalığı, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, irritabl bağırsak sendromu (IBS), çölyak hastalığı genetik ve epigenetik faktörlere bağlı olarak gözlemlenir. 

Tedavi sürecinde sorunun ana kaynağı analiz edilmesi büyük bir öneme sahiptir. Temel problemin ortadan kaldırılması yönünde kapsamlı yaklaşımlar, soruna bağlı olarak ortaya çıkan ya da çıkabilecek semptomlarının önüne geçmek, hayat kalitesini arttırmak ve kişinin hedeflerine yönelik çalışmak oldukça kıymetlidir.  Bu hastalıkların yönetiminde “Mikrobiyota Genom Analizi” ile tedavi yaklaşımlarına yön verilmesi tedavi sürecini olumlu yönde etkiler. “Kandan ölçülen gıda duyarlılıkları” ile vücutta antikor üreten ve bağırsak duvarının hasar görmesine sebep olan besinler saptanarak elimine edilir. Bununla birlikte vücuttaki vitamin, mineral, ağır metal seviyelerinin ölçülmesi ile vücutta biriken ağır metallerin karaciğer detoksunu kolaylaştıracak adımlar ile temizlenmesi, mineral, vitamin eksikliğine göre yeterli ve gerekli besin desteklerinin sağlanması tedavi ilerleyişinde temel unsurlar olarak nitelendirilir. Detaylı kan parametreleri ölçümleri vücuttaki oksitaditif stresi, kronikleşen enflamasyonu, hastalık belirteçlerini, vücut fonksiyonlarını analiz ederek bütüncül ve tam sağlık hali için atılabilecek önemli adımlardandır.

Geniş tetkikler ile başlayan süreçlerin bütünsel ve fonksiyonel tedavilerle ilerlemesi bağırsak sağlığı için önemli bir kazanımdır. Bağırsak sağlığına bağlı olarak hayat kalitesinin artışını devamlı kılmak amacıyla bireye özgü tedavi yaklaşımları, kişiselleştirilmiş ve sürdürülebilir beslenme planlamaları, kişinin ihtiyacına uygun oluşturulan besin destekleri, hayat tarzını değiştirmeden yapılan küçük değişiklikler, tedavide etkili bir rol oynar. Bu noktada bağırsağın bedendeki bütün sistemlerle etkileşim içerisinde olması temel bir sağlık göstergesiyken bağırsak mikrobiyomu beden sağlığını şekillendiren ve belirleyen parametrelerden biridir.