- Kronik Enfeksiyon Nedir? Kronik enfeksiyon, bazı virüsler, parazitler, bakteriler veya mantarların neden olabildiği; insan bedeninde uzun süreli, bazen asemptomatik seyreden ancak bağışıklık sisteminde kronik stres oluşturan enfeksiyonlardır. Bu tür enfeksiyonlarda vücut, enfeksiyon etkenini tamamen ortadan kaldıramaz. Bu durum enfeksiyonun farklı dokulara yayılma riskini artırabilir ve bağışıklık sisteminde süregelen bir uyarılma yaratır. Aynı zamanda bağışıklık hücrelerinde meydana gelen hasar, genetik ve epigenetik düzeyde değişikliklere neden olabilir. Özellikle DNA metilasyonu ve histon modifikasyonları gibi epigenetik süreçlerdeki bozulmalar, iyileşme sonrası bile bağışıklık regülasyonunu etkileyebilir.
- Sürekli İnflamasyonun Sağlığa Etkileri Vücutta süregelen inflamasyon yükü zamanla farklı dokulara zarar verebilir. Kronik inflamasyonla ilişkilendirilen çalışmalar; kardiyovasküler hastalıklar, tip 2 diyabet, obezite, bazı kanser türleri, karaciğer ve böbrek hastalıkları, otoimmün hastalıklar ve nörodejeneratif hastalıklar gibi çok sayıda kronik durumla bağlantılı olduğunu göstermektedir. İnflamasyonun devamlılığı bağışıklık sisteminin dengesini bozar ve sistemik stres oluşturur.
- Beslenmenin Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Etkileri Bağışıklık sistemini desteklemek ve düzenlemek için beslenme düzeninin bilimsel temellere göre planlanması gerekir. Temel hedef, inflamasyonu azaltan ve bağışıklık hücrelerinin görevlerini destekleyen bir beslenme modeli oluşturmaktır:
- Lif içeriği yüksek sebze ve meyvelerin günlük tüketimi
- Yeterli ve dengeli protein alımı
- A, C, D, E, B6, B12 ve folat gibi vitaminlerden zengin gıdaların tercih edilmesi
- Çinko, demir, selenyum, bakır gibi iz elementleri içeren gıdaların tüketilmesi
- Omega-3 yağ asitleri açısından zengin gıdalara (örneğin yağlı balıklar, ceviz) yer verilmesi
Antioksidan ve polifenol içeriği yüksek sarımsak, zencefil, zerdeçal, yeşil yapraklı sebzeler gibi fonksiyonel gıdalar, bağışıklık sistemini güçlendirici etki gösterir. Örneğin, zerdeçaldaki kurkumin, inflamatuar sinyal yollarını (örneğin NF-κB) baskılayarak inflamasyonu azaltabilir. Bu besinler aynı zamanda bağırsak mikrobiyotasını destekleyerek bağırsak sağlığını korur. İşlenmiş gıdalar, eklenti şeker içeren ürünler ve trans yağlar ise hem sindirim sistemine hem damar sağlığına zarar verirken bağışıklık sisteminde inflamatuar yanıtı artırabilir.
Bağırsak Sağlığının Rolü Bağırsak sağlığının dengeli seyri, bağışıklık sisteminin çevresel zararlara karşı daha dirençli olmasını sağlar. Bağırsak geçirgenliğinin artması (“leaky gut”), dışarıdan gelen zararlı maddelerin kana geçişine neden olabilir ve bu da sistemik inflamasyona yol açabilir. Bağırsak sağlığı yalnızca beslenmeden değil, aynı zamanda antibiyotik kullanımı, stres düzeyi, uyku kalitesi ve fiziksel aktivite gibi birçok faktörden etkilenir. Bu nedenle, bağırsak mikrobiyotasının korunması, kronik inflamasyonun yönetiminde belirleyici bir rol oynar.
- Güçlü Bir Bağışıklık İçin Bütüncül Yaklaşımlar Kişiye özel, dengeli ve sürdürülebilir beslenme alışkanlıkları; kaliteli uyku, düzenli fiziksel aktivite, stres yönetimi ve toksik çevresel etkenlerin azaltılmasıyla birlikte ele alındığında, bağışıklık sisteminin uzun vadeli korunması mümkün olabilir. Bu yaklaşım, yalnızca mevcut enfeksiyonları değil, gelecekte gelişebilecek bağışıklık bozukluklarını da önlemeye katkı sağlar.
Referanslar:
- Belkaid Y, Hand TW.
Role of the Microbiota in Immunity and Inflammation.
Cell. 2014 Mar 27;157(1):121-41.
doi: 10.1016/j.cell.2014.03.011 - Hotamisligil GS.
Inflammation, metaflammation and immunometabolic disorders.
Nature. 2017;542(7640):177–185.
doi: 10.1038/nature21363 - Calder PC.
Nutrition, immunity and COVID-19.
BMJ Nutrition, Prevention & Health. 2020;3(1):74–92.
doi: 10.1136/bmjnph-2020-000085 - O’Neill LAJ, Kishton RJ, Rathmell J.
A guide to immunometabolism for immunologists.
Nat Rev Immunol. 2016 Sep;16(9):553–65.
doi: 10.1038/nri.2016.70 - Tilg H, Moschen AR.
Microbiota and diabetes: an evolving relationship.
Gut. 2014 Jan;63(1):151-9.
doi: 10.1136/gutjnl-2013-305147 - Turnbaugh PJ, et al.
The Human Microbiome Project.
Nature. 2007 Oct 18;449(7164):804-10.
doi: 10.1038/nature06244 - Meydani SN, Wu D.
Age-associated inflammatory changes: role of nutritional intervention.
Nutr Rev. 2007 Dec;65(12 Pt 2):S213-6.
doi: 10.1111/j.1753-4887.2007.tb00363.x - Pandey KB, Rizvi SI.
Plant polyphenols as dietary antioxidants in human health and disease.
Oxid Med Cell Longev. 2009 Nov-Dec;2(5):270-8.
doi: 10.4161/oxim.2.5.9498 - de Oliveira Otto MC, et al.
Dietary intake of saturated fat by food source and incident cardiovascular disease: the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis.
Am J Clin Nutr. 2012 Apr;96(2):397-404.
doi: 10.3945/ajcn.112.037770 - Bischoff SC, et al.
Intestinal permeability – a new target for disease prevention and therapy.
BMC Gastroenterol. 2014 Dec;14:189.
doi: 10.1186/s12876-014-0189-7
